Velayetin Değiştirilmesi ve Velayet Davası

Velayetin Değiştirilmesi ve Velayet Davası - Eskişehir Velayet Avukatı

Boşanma davalarında boşanma hususu kadar nafaka, müşterek çocukların velayeti, tazminat vs. gibi hususlar da başlıca sorunlardandır. Taraflar anlaşmalı ya da çekişmeli boşanma davasında çoğunlukla velayet konusunda anlaşamamakta ve sıkıntı yaşamaktadırlar. Boşanma ve diğer konularda anlaşabildikleri takdirde anlaşmalı boşanma davası açılacaktır. Ancak boşanma konusunda anlaşılmış olsa bile nafaka, tazminat, velayet vs. gibi hususlardan yalnızca birinde anlaşılamamış olması durumunda çekişmeli boşanma davasıaçılacaktır.

Evlilikte Velayet Nasıldır? Boşanma Durumunda Velayet

Türk Medeni Kanunu madde 335 ve devamı hükümlerde velayet hususu düzenlenmiştir. Kanuna göre ergin olmayan çocuk, anne ve babasının velayeti altındadır. Evlilik devam ettiği sürece anne ve baba velayeti birlikte kullanır. Ancak boşanma davası sonucunda velayet eşlerden birine verilebilmesi için ortak hayata son verilmiş olması veya ayrılık kararı verilmiş olması gerekmektedir. Anne ve babadan biri ölmüşse velayet sağ kalan eşe aittir.

Anne ve Baba Evli Değilse Velayet

Anne ve baba evli değilse velayet anneye aittir. Anne küçük, kısıtlı veya ölmüş ya da velayet kendisinden alınmışsa hakim, çocuğun menfaatine göre, vasi atar veya velayeti babaya verir.

Mahkemenin Velayet Kararı Değiştirilebilir mi?

Velayete ilişkin verilen kararların değiştirilmesi mümkündür. Bu hususta mahkeme kararı kesin hüküm niteliği taşımadığı gibi tarafların anlaşmalı boşanma protokolünde "velayet kendisine verilen taraf evlenirse velayet diğer tarafa geçer" ya da "taraflar ileride velayet davası açamaz" gibi hükümler yazmaları bağlayıcı değildir. Bu sebeple değişen şartlar varsa çocuğun velayeti kendisinde olmayan eş diğer eşe karşı velayetin değiştirilmesi davası yani velayet davası açabilecektir.

TMK madde 183'te yapılan düzenlemede "Anne veya babanın başkasıyla evlenmesi, başka bir yere gitmesi veya ölmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması halinde hakim, re'sen veya ana ve babadan birinin istemi üzerine gerekli önlemleri alır." hükmüne yer verilmiştir. Burada önemli olan yeni olguların çocuğun menfaatine aykırılık teşkil edip etmediğidir. Bu hususta velayet avukatı ile konuşarak velayetin değiştirilmesi sebepleri hakkında ayrıntılı bilgi edinmenizi tavsiye ederiz.

Velayeti Kendisinde Olan Annenin Yeniden Evlenmesi veya Babanın Yeniden Evlenmesi

Türk Medeni Kanunu 183. maddede annenin veya babanın başkasıyla evlenmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması halinde hakim re'sen ya da anne ve babadan birinin istemi üzerne tedbir alabileceği belirtilmiştir.

Yine aynı şekilde TMK 349. maddede belirtildiği üzere velayet sahibi anne veya babanın yeniden evlenmesi velayetin kaldırılmasını gerektirmez. Ancak, çocuğun menfaati gerektirdiğinde velayet sahibi değiştirilebileceği gibi, durum ve koşullara göre velayet kaldırılarak çocuğa vasi de atanabilir.

Çocuğun Üstün Yararı ve Velayetin Değiştirilmesi Sebepleri

Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre; velayetin düzenlenmesinde asıl olan çocuğun üstün yararıdır. 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 5. maddesi gereğince Aile Mahkemesi bünyesinde bulunan psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacıdan oluşan uzmanlardan, her iki ebeveyn ve çocuklarla görüşmek suretiyle inceleme ve rapor istenip; tarafların barınma, gelir, sosyal ve psikolojik durumlarına göre çocuğun sağlıklı gelişimi için velayeti üstlenmeye engel bir durumun bulunup bulunmadığının araştırılması, mahkemece çocuğun bizzat dinlenerek, görüşü alınıp ve diğer deliller de göz önüne alınmak suretiyle ebeveynlerinden hangisi yanında kalmasının çocuğun menfaatine olacağı tespit edilerek velayet konusunda bir karar verilmesi gerekir.

Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi'nin 3. maddesinde çocuğun usule ilişkin hakları şu şekilde düzenlenmiştir; "Yeterli idrake sahip olduğu iç hukuk tarafından kabul edilen bir çocuğa, bir adli merci önündeki, kendisini ilgilendiren davalarda, yararlanmayı bizzat da talep edebileceği aşağıda sayılan haklar verilir:

A- İlgili tüm bilgileri almak;
B- Kendisine danışılmak ve kendi görüşünü ifade etmek;
C- Görüşlerinin uygulanmasının olası sonuçlarından ve her tür kararın olası sonuçlarından bilgilendirilmek."

Aynı sözleşmenin 6. maddesi; "Bir çocuğu ilgilendiren davalarda adli merci, bir karar almadan önce: 
D- Çocuğun yüksek çıkarına uygun karar almak için yeterli bilgiye sahip olup olmadığını kontrol etmeli ve gerektiğinde özellikle velayet sorumluluğunu elinde bulunduranlardan ek bilgi sağlamalıdır. 
E- Çocuğun iç hukuk tarafından yeterli idrak gücüne sahip olduğunun kabul edildiği durumlarda,
- Çocuğun bütün gerekli bilgiyi edindiğinden emin olmalıdır.
- Çocuğun yüksek çıkarına açıkça ters düşmediği takdirde, gerekirse kendine veya diğer şahıs ve kurumlar vasıtasıyla, çocuk için elverişli durumlarda ve onun kavrayışına uygun bir tarzda çocuğa danışmalıdır.
- Çocuğun görüşünü ifade etmesine müsaade etmelidir.
F- Çocuğun ifade ettiği görüşe gereken önemi vermelidir." şeklindedir.

Velayetin değiştirilmesi davasında hakim re'sen ve talep üzerine velayetin değiştirilmesini gerektiren hususlarla birlikte çocuğun beyanını da göz önünde bulundurarak karar vermelidir. Çocuğun isteği tek başına etkili olmamakla birlikte çocuğun beyanına da gereken önem verilmelidir.

Velayet Davasında Görevli Mahkeme

Velayet davasında görevli mahkeme aile mahkemeleridir. Aile mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde asliye hukuk mahkemeleri aile mahkemesi sıfatıyla velayet davasına bakmaktadır.

Velayet Davası Nerede Açılır? Velayetin Değiştirilmesi Davasında Yetkili Mahkeme

Velayet altında bulunan çocuğun yerleşim yeri çocuğun kendisine bırakıldığı anne veya babanın yerleşim yeridir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu genel yetki kurallarına göre de müşterek çocuğun velayeti kendisinde olan davalı anne veya babanın yerleşim yeri yetkilidir. Bu sebeple velayetin değiştirilmesi davası müşterek çocuğun yerleşim yeri aile mahkemesinde açılmalıdır.

Velayetin değiştirilmesi davasında değişen koşullar, velayetin değiştirilmesi sebepleri ile ilgili çocuğun mağdur olmaması adına boşanma avukatı ile birlikte sürecin yürütülmesini tavsiye ederiz.