Ölümlü ve yaralanmalı trafik kazalarında tazminat miktarı nasıl belirlenir? Tazminatı kimler talep edebilir? Tazminatlar kimden talep edilir? Trafik kazası tazminat davalarında yetkili ve görevli mahkeme neresidir?

     Motorlu taşıt işletenlerin sorumluluğu objektif, kusursuz, ağırlaştırılmış sorumluluktur.Zararın, aracın kullanılmasıyla ya da işletilmesiyle meydana gelmiş olması sorumluluk için yeterlidir. Sorumluluk için kusur gerekmez.

      Trafik kazalarında tazminat hem bedensel hem de malvarlığı zararlarının giderilmesi amacıyla talep edilir.

     Yapılan haber ve açıklamalara bakıldığına trafik kazalarının sürekli meydana geldiği her yıl ortalama 5-6 bin kişinin hayatını kaybettiği, 150 binden fazla kişinin de yaralandığı görülecektir. Trükiye'de 2018 yılında trafik kazası sebebiyle 6 bin 675 kişi hayatını kaybederken 307 bin 71 kişi ise yaralandı. (alomaliye)

     Tazminat Miktarının Belirlenmesi ve Hesabı

     Türk Borçlar Kanunu md. 51'de "Hakim tazminatın kapmsaını ve ödeme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler." demektedir. Kanun hükmünde hafif kusur durumunda ayrıca gerektiriyor ise tazminatta indirim yapılabileceği de yazılmıştır.

     Trafik Kazası Sebebiyle Kimler Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açabilir?

     Eğer trafik kazası sebebiyle mağdur olan kişi hayatta ise kendisi kanun uyarında maddi ve manevi tazminat davası açabilir.

     Eğer kişi vefat etmiş ise bu sebeple maddi ve manevi zarar gören yakınları, ailesi, annesi, babası, eşi, çocukları, kardeşleri, bakım ve desteği altındaki kişiler, nişanlısı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.

     Trafik kazası sebebiyle ağır bedensel yaralanma olmuşsa yine yukarıda bahsettiğimiz üzere zarar görenin yakınları (annesi, babası, eşi, nişanlısı, çocukları vs.) manevi tazminat davası açabilirler.

     Trafik Kazası Sebebiyle Kime Karşı Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açılabilir?

    - Trafik kazası sebebiyle yapılacak başvuruda öncelikle haksız fiilden sorumlu olan kişilere bakılmalıdır. Karayolları Trafik Kanunu madde 85/1'de "Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar." düzenlemesi yer almaktadır. Bu sebeple aracın sahibinin ve aracı işletenin trafik kazası sebebiyle tazminat sorumluluğu vardır.

    - Yine Borçlar Kanunu madde 49 gereğince trafik kazası sebebiyle kusurlu olan aracın sürücüsü aleyhine tazminat davası açılabilir.

    - Aracın sahibi kural olarak aracın işleteni olarak kabul edilir. Ancak araç sahibi, aracın üzerindeki fiili hakimiyetin başkasında olduğunu, işleten sıfatının olmadığını ispatlayabilirse sorumluluktan kurtulabilecektir.

    - Sigorta şirketleri de ölüm, yaralanma ve diğer zararlardan sorumludur. Karayolları Trafik Kanunu madde 91'de belirtildiği üzere işletenlerin, madde 85/1'de belirtilen sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırlmaları zorunludur. Sigorta şirketlerine başvurudan sonra başvurunun reddi durumunda trafik kazası tazminatı sigorta tahkimi sonrasında ise mahkemeden istenebilecektir.

    - Trafik kazasına sebebiyet veren kişinin zorumlu mali sorumluluk sigortasının olmadığı durumlarda güvence hesabına başvuru yapılabilmektedir.

     Trafik Kazası Tazminat Davasında Yetkili Mahkeme

     Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 6 gereğince genel yetki kuralı burada da geçerlidir. Genel yetkili mahkeme davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeridir.

     Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 16/1 gereğince haksız fiilden doğan davalarda, haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir. Yani tazminat davası trafik kazasının meydana geldiği yer mahkemesinde açılabileceği gibi zarar görenin yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilecektir.

     Trafik Kazası Tazminat Davasında Görevli Mahkeme

     Ölümlü ve yaralanmalı trafik kazası sebebiyle açılacak olan davalarda HMK madde 2 gereğince Asliye Hukuk Mahkemeleri görevli mahkemedir. Ancak söz konusu tazminatlar sigorta şirketine yöneltilecekse görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi olacaktır.

     Trafik Kazası Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açma Süresi

     Süreler haksız fiilin işlendiği gün yani trafik kazasının meydana geldiği gün işlemeye başlar.

     Trafik kazası sebebiyle maddi ve manevi tazminat davasına ilişkin talepler zarar görebin, zararı ve faili öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde kaza gününden başlayarak on yıl içerisinde zamanaşımına uğrar. Ancak kanun hükmü gereğince de dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş bulunursa bu süre maddi tazminat talepleri için de geçerlidir.

     Ceza kanunlarındaki ceza dava zamanaşımına ilişkin kanuni süre geçse bile ceza davası devam ediyorsa herhangi bir zamanaşımı süresine bakılmaksızın trafik kazası sebebiyle tazminat davası açılabilir.

     Trafik Kazasında Maddi ve Manevi Tazminat Nasıl Hesaplanır?

     Trafik kazası sebebiyle kişi hayatını kaybederse yakınları vefat edenin desteğinden yoksun kaldıkları için destekten yoksun kalma tazminatı, ölenin cenaze giderleri, ölene kadar geçen süreçte varsa tedavi masrafları ve ölenin yakınları duydukları acı, elem ve üzüntü sebebiyle manevi tazminat talep edebilirler.

     Trafik kazası sebebiyle kişi yaralandıysa ve bu sebeple iş gücü kaybı oluştuysa ortaya çıkan kayıplar, her türlü tedavi masrafları, yaralanan kişinin kazanç kaybı, ekonomik geleceğinin zarara uğramasından doğan kayıplar ile manevi tazminat talep edilebilir.

     Tazminat miktarlarının hesaplanmasında tarafların ekonomik ve sosyal durumu, kusur durumu, uğranılan zararlar gibi hususlar dikkate alınır. Bu sebeple zararın ortaya çıkarılmasında tüm deliller sunulmalı, eksik bir husus kalmamalıdır. Aksi takdirde kişi daha fazla mağduriyet yaşayabilecektir. Trafik kazaları konusunda uzman avukatlardan yardım almak her zaman önemlidir.  

"Trafik Kazası Tazminat Davası" adlı makalenin tüm hakları yazarı Av. Eda Yıldırım İlhan'a aittir ve makale, yazarı tarafından (http://www.edayildirimilhan.av.tr) internet sitesinde yayınlanmıştır. Söz konusu bu makalenin bütünü yazarının izni olmaksızın çoğaltılamaz, Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun olarak makaleye atıf yapılmak suretiyle alıntı yapılabilir.