Maaşı, ücreti ödenmeyen işçinin hakları nelerdir? Ücreti ödenmeyen işçi iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatı alabilir mi?

     İş sözleşmelerinde bir taraf (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer taraf (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 32. maddesinde ücret tanımı yapılmaktadır. Bu maddeye göre;

     "Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır." 

     Ücret en geç ayda bir ödenir. Bu süre en fazla iş sözleşmeleri ya da toplu iş sözleşmeleri ile bir haftaya kadar inebilir.

Maaşı (Ücreti) Ödenmeyen İşçinin Hakları

- Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir.

- Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez.

- Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.

- Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.

- İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse süresi belirli olsun veya olmasın işçi iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir.

     İşçi, ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse iş sözleşmesini bu sebebe dayanarak haklı sebeple feshederse kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Kıdem tazminatına ilişkin koşulları daha önceki yazılarımızdan okuyabilirsiniz.

     Ücreti ödenmeyen işçi iş sözleşmesini feshetse dahi kıdem tazminatıyla birlikte hak kazandığı ücretleri de alabilecek, bunlar için hukuki işlem yapabilecektir. Maaşını alamayan işçilerin hak kaybına uğramaması için iş avukatı ile iletişime geçmeleri daha sağlıklı olacaktır.

Örnek Yargıtay Kararı

     Yargıtay 22. Hukuk Dairesi'nin ücreti ödenmeyen işçi ile ilgili vermiş olduğu bir karar şu şekildedir;

     "İşçinin emeğinin karşılığı olan ücret işçi için en önemli hak, işveren için en temel borçtur. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 32/4. maddesinde ücretin en geç ayda bir ödeneceği kurala bağlanmıştır. Yine 4857 sayılı Kanunu'nda, 5953 sayılı Basın İş Kanunu'nun 14. maddesinde öngörüldüğü gibi ücretin peşin ödeneceği öngörülmemiştir. Buna göre, aksi bireysel ya da toplu iş sözleşmesinde kararlaştırılmadığı sürece işçinin ücreti bir ay çalışıldıktan sora ödenmelidir.
     Ücreti ödenmeyen işçinin bu ücretini işverenden dava ya da icra takibi gibi kanuni yollardan talep etmesi mümkündür. Ücreti ödenmeyen işçinin alacağı konusunda takibe geçmesi ya da ücreti ödeninceye kadar iş görme edimini yerine getirmekten kaçınması, iş ilişkisinin devamında bazı sorunlara yol açabilir. Bu bakımdan, işverenle bir çekişme içine girmek istemeyen işçinin, haklı sebebe dayanarak iş sözleşmesini feshetme hakkı da tanınmıştır. İşçinin ücretinin kanun veya sözleşme hükümlerine göre ödenmemesi işçiye bu imkanı verir. Ücretin hiç ya da bir kısmının ödenmemiş olması bu konuda önemsizdir.

     Ücretin ödenmediğinden söz edebilmek için işçinin kanun ya da sözleşme ile belirlenen ücret ödenme döneminin gelmiş olması ve işçinin bu ücrete hak kazanmış olması gerekir.

     4857 sayılı Kanun'un 24/II-e.bendinde sözü edilen ücret, geniş anlamda ücret olarak değerlendirilmelidir. İkramiye, primi, yakacak yardımı, giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil gibi alacakların da ödenmemesi işçiye haklı fesih imkanı verir.

     Somut olayda işveren davacının istifa ederek ayrıldığını savunmuşsa da her iki dönem sonunda alınan ibranamelerin altına davacının ödenmeyen ücret alacaklarının bulunduğu yönünde ihtirazi kayıt koyduğu anlaşılmıştır. Bu sebeple istifa dilekçeleri geçerli gedildir. Ayrıca hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının fazla mesai, hafta tatili ve genel tatil alacaklarının bulunduğu belirlenmiştir. Mahkemenin davacının iş sözleşmesini ödenmeyen ücret alacakları nedeniyle haklı nedenle feshettiğine yönelik gerekçesi isabetli ise de hükmedilen miktar hatalı olduğu gibi fesih tarihi 15.11.2014 tarihi olduğundan faiz başlangıç tarihi de hatalıdır."