Boşanmada mal paylaşımı davası nasıl ve ne zaman açılmalıdır? Boşanmada mal paylaşımı nasıl yapılır? Katılma alacağı, katkı payı alacağı nedir? Görevli ve yetkili mahkeme neresidir?

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası

Boşanma davası sonrasında taraflar dilerse mal paylaşımı için dava açabileceklerdir. Boşanma davasının kesinleşmesi ile mal paylaşımı davası açılabileceği gibi boşanma davasıyla birlikte de açılabilecektir. Ancak boşanma davasıyla birlikte mal paylaşımı davası açılması durumunda boşanma davası bu davada bekletici mesele yapılacaktır. Anlaşmalı ya da çekişmeli boşanma davası neticelenmeli, akabinde mal paylaşımı davasına geçilmelidir.

Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Anlaşmalı veya çekişmeli boşanma davası kesinleştikten sonra görülmeye başlanan mal paylaşımı davasında tarafların talepleri değerlendirilmeye başlanır. Taraflar; katılma alacağı, katkı payı alacağı, değer artış payı alacağı talebinde bulunabilirler.

Katılma Alacağı

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten itibaren edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir. Medeni Kanun "eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır" demektedir.

Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir. Bir eş, diğereşin bu nitelikteki edinilmiş mallarının yarısını talep edebilecektir. Bu talepleri de katılma alacağı olarak talep edebilecektir.

Bir eşin edinilmiş malı olarak kabul edilenler şu şekildedir:

1. Çalışmasının karşılığı olan edinimler,

2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,

3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,

4. Kişisel mallarının geliirleri,

5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Katkı Payı Alacağı

743 sayılı Medeni Kanun, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunuyla birlikte yürürlükten kalkmıştır. 743 sayılı Medeni Kanun'da katkı payı alacağına ilişkin herhangi bir düzenleme yoktu. Yargıtay kararları ile yerleşik bir hal alarak katkı payı alacağı davası uygulamaya katılmış oldu. 

01.01.2002 tarihli yeni TMK ile katkı payı alacağı düzenlenmiştir. TMK madde 227 düzenlemesinde "Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malde ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur ve bu alacak o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olduğunda katkının başlangıçtaki değeri esas alınır.

Böyle bir malın daha önce elden çıkarılmış olması halinde hakim, diğer eşe ödenecek alacağı hakkaniyete uygun olarak belirler.

Eşler, yazılı bir anlaşmayla değer artışından pay almaktan vazgeçebilecekleri gibi, pay oranını da değiştirebilirler."

Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Yetkili Mahkeme

Boşanma davalarında yetkili mahkeme TMK madde 214'te düzenlenmiştir. Buna göre;

Eşler veya mirasçılar arasında bir mal rejiminin tasfiyesine ilişkin davalarda, aşağıdaki mahkemeler yetkilidir:

1. Mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölenin son yerleşim yeri mahkemesi,

2. Boşanmaya, evliliğin iptaline veya hâkim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda, bu davalarda yetkili olan mahkeme,

3. Diğer durumlarda davalı eşin yerleşim yeri mahkemesi.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Görevli Mahkeme

Boşanma durumunda eşler arasında görülecek olan mal paylaşımı davalarına bakmaya görevli mahkeme AİLE mahkemeleridir. Aile mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde asliye hukuk mahkemeleri aile mahkemesi olarak görev yapmaktadır ve mal paylaşımı davalarına da aile mahkemesi sıfatıyla asliye hukuk mahkemesi bakacaktır.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Açma Süresi

Boşanma davaları kesinleşmeden mal rejimi davaları görülmeye başlanmasa dahi daha önce de belirttiğimiz gibi boşanma davasıyla birlikte mal paylaşımı davası açılması hak kaybı yaşamamak adına önemlidir. Bu durumda boşanma davasının kesinleşmesi beklenecektir. Boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içerisinde mal rejimi davası açılması mümkündür. Bu süre zamanaşımı süresi olup hak düşürücü süre değildir.

"Boşanmada Mal Paylaşımı Davası" adlı makalenin tüm hakları yazarı Av. Eda Yıldırım İlhan'a aittir ve makale, yazarı tarafından (http://www.edayildirimilhan.av.tr) internet sitesinde yayınlanmıştır. Söz konusu bu makalenin bütünü yazarının izni olmaksızın çoğaltılamaz, Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun olarak makaleye atıf yapılmak suretiyle alıntı yapılabilir.